De verkoop van warmtepompen in 14 Europese landen daalde in 2023 met ongeveer 5% in totaal ten opzichte van 2022, van 2,77 miljoen naar 2,64 miljoen warmtepompen, aldus de EHPA. Dit keert de trend van het afgelopen decennium, waarin het totale verkoopcijfer van warmtepompen in Europa jaarlijks toenam. De daling dwingt fabrikanten nu al om banen te schrappen; de tot nu toe aangekondigde veranderingen zullen bijna 3.000 werknemers treffen (zie Tabel 1 onderaan).

Bron: Persbericht EHPA

Frankrijk, Italië, Zweden, Finland, Polen, Denemarken, Oostenrijk en Zwitserland zagen allemaal een daling van de verkoop van warmtepompen vorig jaar. Hoewel de verkopen in Portugal, België, Noorwegen, Nederland, Spanje en Duitsland stegen, was dit niet genoeg om de algehele daling te compenseren (Figuren 1 en 2). In landen waar de totale verkoop van warmtepompen in 2023 steeg, daalden echter de kwartaalverkopen tegen het einde van 2023 (Figuur 3). Marktanalisten verwachten dat deze neerwaartse trend zich tot ver in 2024 zal voortzetten. Zeer recente cijfers uit het Verenigd Koninkrijk, die nog niet zijn opgenomen in de grafieken of de algehele berekeningen, laten een verkoopgroei van 4% vorig jaar zien.

EU Heat Pump Action Plan uitgesteld

De daling van de verkoopcijfers komt op het moment dat het EU Heat Pump Action Plan, dat begin 2024 zou worden gelanceerd om de sector te ondersteunen, wordt uitgesteld door de Europese Commissie tot ‘een nader te bepalen tijdstip’. Ondertussen zorgen hoge rentetarieven en veranderende nationale beleidsmaatregelen voor onrust bij investeerders en consumenten. Overheden namen stimulerende maatregelen voor investeringen in 2022, na de energiecrisis die getriggerd werd door de Russische invasie van Oekraïne. In 2023 werden veel van die stimulerende maatregelen beperkt of ingetrokken. Dit was bijvoorbeeld het geval in Italië, dat een van de grootste dalingen zag in de verkoop in 2023, ten opzichte van 2022.

Klimaat- en energiedoelstellingen EU in gevaar

De vertraging in de verkoop van warmtepompen brengt de klimaat- en energiedoelstellingen van de EU in gevaar, en ook het doel om in 2030 met 49% hernieuwbare energie te voorzien in verwarming van gebouwen en de benodigde 60 miljoen warmtepompen om te voldoen aan REPowerEU.

Thomas Nowak, secretaris-generaal van de European Heat Pump Association, zegt hierover: “De warmtepompsector staat voor stormachtig weer en heeft alle hens aan dek nodig. Bedrijven hebben geïnvesteerd in trainingen en productiecapaciteit en consumenten zijn aan boord. Wat nu essentieel is, is een kompas in de vorm van het EU Heat Pump Action Plan en daaropvolgende nationale plannen. Dit zal de wateren kalmeren.

Als Europa serieus is over het stimuleren van een net-zero industrie, het decarboniseren en het bereiken van een grotere energieonafhankelijkheid, kan het zich niet veroorloven om te vertragen. Een goed actieplan toont de kiezers dat EU-beleidsmakers achter hen staan. Hoe langer we wachten, hoe uitdagender de decarbonisatie van verwarming en koeling van de gebouwde omgeving zal zijn.”

Figuur 1:

Figuur 2: 

Figuur 3: 

Zie de volledige set grafieken.

De EHPA roept de Europese leiders op om de belastingen en heffingen op energie aan te pakken, om de prijs van elektriciteit voor eindgebruikers te verlagen. In 2022 waren de gasprijzen hoog, waardoor elektrische warmtepompen direct een financieel lonende investering werden. Doordat de prijs van fossiel gas die daalt en elektriciteit vaak hoger belast is, zijn elektriciteitsprijzen soms wel vier keer zo hoog als die van aardgas (Figuur 4).

Stabiele beleidsondersteuning nodig

Een stabiele beleidsondersteuning en maatregelen die ervoor zorgen dat elektriciteit minder duur wordt dan aardgas zijn is cruciaal om “de kosten van warmtepompen” om te zetten in een investering die continue besparingen op verwarming en koeling mogelijk maakt. Dit zal de vraag van eindgebruikers naar warmtepompen stimuleren en daarmee zorgen voor verdere terugdringing van fossiele energie in de verwarmings- en koelsector, en tevens zorgen voor een grotere energieonafhankelijkheid van de EU.

Figuur 4:

Het snel lanceren van het EU-actieplan voor warmtepompen – zoals eerder gevraagd door meer dan 60 CEO’s en een breed scala aan brancheverenigingen in brieven aan de Voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, is de essentiële eerste stap.

Tabel 1: