2022 zit er definitief op. Een jaar waarin er een hele hoop is gebeurd op het gebied van (hernieuwbare) energie en voor alle mogelijke soorten warmtepompen. Warmte365 maakt de balans op met Frank Agterberg, voorzitter van de Vereniging Warmtepompen. “Met name de huishoudens met lage inkomens moeten we veel meer bij de hand gaan nemen.”

Met ruim 70.000 geïnstalleerde warmtepompen in nieuwbouwwoningen en bijna 40.000 in de bestaande woningbouw heeft de branche zijn eigen verwachtingen overtroffen. Het in november gepubliceerde Nationaal Warmtepomp Trendrapport 2023, een gezamenlijke uitgave van Warmte365 en Dutch New Energy Research, schatte het aantal geïnstalleerde warmtepompen in 2022 nog op 100.000, dat blijken er nu zelfs 110.000 te zijn geworden.

Lees ook: ‘Spectaculaire stijging geïnstalleerde warmtepompen te danken aan de bestaande bouw’

Groei van 57 procent

Dat zijn er hoogstwaarschijnlijk zelfs nóg meer, want Vereniging Warmtepompen vertegenwoordigt weliswaar vrijwel 100 procent van de nieuwbouwmarkt, maar in de bestaande bouw is dit cijfer iets lager, rond 95 procent. De groei van het aantal geïnstalleerde warmtepompen is in ieder geval indrukwekkend, 110.000 nieuwe warmtepompen in de woningbouw betekent een groei van 57 procent ten opzichte van 2021.

Het aantal geïnstalleerde lucht-water warmtepompen, inclusief hybride warmtepompen, steeg met 100 procent tot 73.000 in 2022. Daarvan ging het bij minimaal 23.000 warmtepompen om een hybride model, deze categorie steeg zelfs met 130 procent.

“Dat het groeicijfer van hybride warmtepompen waarschijnlijk nog hoger is dan het aantal dat gemeten is, komt omdat er ook modellen lucht-water warmtepompen zijn geïnstalleerd die zowel als all-electric als hybride kunnen draaien, maar niet als hybride staan geregistreerd”, legt Agterberg uit.

Een forse stijging van het aantal hybride warmtepompen is ook wat het kabinet voor ogen heeft gehad met zijn Actieplan hybride warmtepompen. Het aantal geïnstalleerde warmtepompen stijgt al jaren, maar het lijkt nu ook eindelijk de versnellende groei aan te nemen om de klimaatdoelstellingen te halen. De hybride warmtepomp moet daarin de katalysator worden om meer huishoudens nu al aan een warmtepomp te krijgen.

Lees ook: Met de hybride warmtepomp kiest het kabinet voor realisme

Acties

“In het Actieplan hebben we met de hele keten acties geformuleerd om de uitrol van alle soorten warmtepompen te versnellen, daarbij functioneert de hybride warmtepomp als een soort minimale eis. Het effect van die acties zijn nog niet terug te zien in de cijfers, maar het effect van de communicatie wel”, stelt Agterberg. “Het Actieplan is in alle landelijke media besproken, de ministeries hebben een uitgebreide online campagne gelanceerd en minister De Jonge heeft het er regelmatig over gehad. Dat helpt natuurlijk. Maar de terugverdientijd van de warmtepomp is ook gewoon drastisch teruggelopen, dat helpt natuurlijk ook.”

Het aanbod groeit, maar de vraag alleen onder vermogende groepen

Het Actieplan staat niet op zichzelf. Het kabinet introduceerde ook de regeling dat cv-ketels vanaf 2026 niet meer op zichzelf staand verkocht mogen worden en consumenten een duurzamer alternatief zullen moeten kiezen. Om de toekomstige vraag aan te kunnen wordt er flink aan het aanbod gewerkt. “De sector is fors aan het investeren in de productielijnen, de importcapaciteit en de voorraden”, ziet Agterberg. “Tegelijkertijd werken wij met Techniek Nederland aan de installatiecapaciteit. Zo zijn we met leveranciers en installateurs een nationaal opleidingsprogramma aan het opzetten. Dat programma moet ook gaan aansluiten op de merkspecifieke opleidingen van onze leden die er al zijn.”

Hierdoor is hij ervan overtuigd dat de installatiecapaciteit in een tot drie jaar naar behoeven kan worden opgeschaald. Precies op tijd om vanaf 2026 de cv-ketel uit te faseren. “Door de zachte winter en de dalende gasprijzen verslapt de aandacht om te verduurzamen misschien een beetje, maar uiteindelijk moet de CO2-uitstoot gewoon omlaag. Zo’n verplichte uitfasering helpt daarbij, vroeg of laat gaat iedereen over op de duurzame oplossingen.” Om daadwerkelijk iedereen de kans te geven zijn woning te verduurzamen heeft het kabinet een renteloze lening in het leven geroepen. “Maar de huishoudens waarvoor die bedoeld is lijken nogal huiverig om een dergelijke financiële constructie met de overheid aan te gaan”, merkt Agterberg. Dat deze groep vaak een bepaald wantrouwen heeft tegen de overheid is in het licht van de toeslagenaffaire ook niet helemaal onbegrijpelijk. Maar het kabinet wil toch gerichter deze groep helpen verduurzamen om niet nogmaals een prijsplafond op te hoeven tuigen zei Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, in een interview met Warmte365.

“Het grootste deel van de huidige verkopen komen van vermogende huishoudens. De minder vermogende huishoudens aardgasloos krijgen wordt nu dé uitdaging”, zegt Agterberg. “We moeten deze mensen veel meer bij de hand gaan nemen, omdat zij het startkapitaal voor de aanschaf van een warmtepomp missen. De NVDE werkt al aan een initiatief.” De woningcorporaties zouden hierbij een belangrijke rol kunnen spelen. Uit onderzoek van TNO blijkt dat twee derde van de huishoudens die in energiearmoede leven, in een corporatiewoning wonen. “De corporaties hebben aan de ene kant met de BENG-eisen te maken, maar aan de andere kant ook met hun eigen investeringscycli. Mede hierdoor zijn er flinke ambitieverschillen tussen de verschillende corporaties, maar uiteindelijk dwingt deze verplichting hen allemaal tot actie.”

Wat zijn de andere aandachtspunten?

Dan zijn er nog drie andere thema’s waar Agterberg zich het komende jaar mee bezig gaat houden, namelijk de utiliteit, de bodemgekoppelde warmtepompen en warmtepompen met PVT-panelen als bron. Zo is PVT als bron bezig met een opmars merkt hij: “Daar hebben we nog geen concrete cijfers van, maar je kunt wel merken dat die snel aan het groeien is.”

Het aantal geïnstalleerde bodemgekoppelde warmtepompen groeit daarentegen veel minder hard. Van 18.000 in 2021 naar 20.000 in 2022, een groei van zo’n 9 procent. “In de nieuwbouw lijkt een soort wetmatigheid te zijn dat een kleine 30 procent voor een water-water warmtepomp kiest”, aldus Agterberg.

“In de bestaande bouw heb je dan weer te maken met een relatief hoge kostprijs en een ingrijpende installatie omdat de tuin op de schop moet voor de bodemlus. Vandaar dat dit type systeem niet zo hard stijgt, maar we zijn met de markt aan het kijken hoe we die installatie minder ingrijpend kunnen maken zodat ook de bestaande woningen van de voordelen van dit type kan profiteren: hoog stroomrendement en gratis koeling.”

Dan is er ten slotte nog de utiliteit, daar zit het grote verschil met name in de mentaliteit merkt hij. “De groeicijfers zijn nog niet helemaal duidelijk, maar sinds de reorganisatie van het Klimaatakkoord heeft de utiliteit een eigen aanpak gekregen. Sindsdien merk ik een duidelijke verandering.”

Om munt te slaan uit die veranderende mentaliteit werkt Agterberg mee aan richtlijnen voor de verschillende technieken en de bijbehorende stimulerende maatregelen. “Ziekenhuizen en scholen hebben nou eenmaal hele verschillende warmtebehoeften, dat is echt een wereld van verschil. Tegelijk ligt de opgave nog te vaak bij de huurder omdat de verhuurder de gestegen energieprijzen kan doorberekenen. Om niet alleen van de ambities van de huurder afhankelijk te zijn, komen we vanuit de ‘samenwerkingstafel utiliteit’ ook daarvoor nog dit jaar met een agenda.”

Dit artikel is op 8 februari 2023 verschenen op de website van Warmte365.
Auteur: Jan de Wit

Meer weten over warmtepompen? Kom naar de vakbeurs Duurzaam Verwarmd

Van dinsdag 14 t/m donderdag 16 maart 2023 kunt u Vereniging Warmtepompen vinden op de vakbeurs Duurzaam Verwarmd in Expo Greater Amsterdam. Komt u bij ons langs op stand H6? Graag bieden wij u een gratis ticket aan via onze eigen Duurzaam Verwarmd-pagina: https://www.duurzaamverwarmd.nl/partner/warmtepomp. Vul bij uw registratie a.u.b. de invitatiecode WARMTEPOMP in.

U kunt zich hier registreren voor uw bezoek aan het congres. Met de invitatiecode WARMTEPOMP kunt u gratis tickets bestellen. Zonder de invitatiecode kost een ticket € 159,– excl. btw.