In Heerlen ligt al geruime tijd het slimme warmtenet van Mijnwater. Op het netwerk van maar liefst 35 kilometer zijn kantoren en appartementsgebouwen aangesloten. Binnenkort komen daar nog eens 30.000 woningen bij. Op het net zijn diverse restwarmtebronnen aangesloten, die dienen als bron voor het verwarmen van de gebouwen. Dit duurzame concept is een inspiratiebron voor andere stedelijke gebieden.  

Het project startte kleinschalig, waarbij warmtepompen werden gekoppeld aan grondwater uit het gangenstelsel van de Oranje Nassau-mijn. Dit grondwater had reeds een lauwwarme temperatuur van 28 °C, waardoor het een ideale bron was om deze warmte door middel van warmtepompen, dus met slechts een klein beetje extra energie, te verhogen naar 45 °C. Ruim 15 jaar geleden zag Mijnwater kansen voor grootschaliger gebruik van hernieuwbare warmte uit de mijn, voor meerdere woningen en kantoorpanden, en startten zij met de aanleg van een warmte- en koudenet. Hiervoor werden er verschillende bronnen geslagen waaruit het water van verschillende dieptes uit de mijn werden opgepompt en ook weer kan worden teruggebracht in de mijn.

Hoofdnet en energiecentrales

Het hoofdnet van 35 kilometer ligt dwars door Heerlen. Op dit hoofdnet zijn aftakkingen naar de energiecentrales aangesloten, waarvan er nu 12 zijn. Deze hebben een totaal vermogen van 4.400 kW CV (warmte) en 3.900 kW GKW (voor de koeling). De energiecentrales, waarvan elk kantoor- en appartementsgebouw er eentje heeft, blijven in eigendom van Mijnwater. “We hebben twee varianten. Óf een energiecentrale wordt uitpandig gerealiseerd in een container bovengronds, óf we krijgen een inpandige ruimte. Daar komen de warmtepompen en buffer en die blijven eigendom van Mijnwater. Via een klep of platenwisselaar geven we de warmte of koude door aan de binneninstallateur, met als boodschap: deze temperatuur krijgt u van ons, en op een afgesproken temperatuur willen we het terug hebben”, aldus projectleider Tom Dieteren in Vakblad Warmtepompen.

Verwarming van gebouwen en tapwater

Het opgewarmde CV-water gaat vanuit de energiecentrales rechtstreeks de kantoren en woningen in, voor verwarming van de gebouwen en het tapwater. Voor het tapwater wordt gebruikgemaakt van een ‘booster’-warmtepomp, om de gewenste watertemperatuur van (max) 65 °C te leveren. Om de gewenste verwarmingstemperatuur te bereiken, staan de warmtepompen veelal in cascade opgesteld. Een voorbeeld is het stadhuis, waar er 8 warmtepompen met elk een vermogen van 86 kW voor zorgen dat dit gerealiseerd wordt.

Meer bronnen aansluiten

Mijnwater focust zich de laatste tijd steeds meer op uitbreiding van het warmtenet naar meerdere afnemers. Daarvoor zijn ook meer aanbieders van warmte nodig en intussen ligt de focus zelfs op het toevoegen van nieuwe warmtebronnen aan het net. Uitbreiding van het warmtenet past ook bij de plannen van de gemeentebesturen voor het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Het is de bedoeling dat alle bestaande en nieuwe panden zoveel mogelijk op Mijnwater worden aangesloten.

Vraag en aanbod afstemmen

Voor het gebruik van restwarmte geld in het algemeen dat niet alle aanwezige bronnen continu beschikbaar zijn. Stel dat restwarmte aan een fabriek wordt onttrokken, dan komt die warmte alleen beschikbaar op het moment dat de fabriek daadwerkelijk draait. Het kunnen bufferen van de warmte, om dit te kunnen gebruiken tijdens dalperioden, wordt daarom óók steeds belangrijker om vraag en aanbod goed op elkaar af te kunnen stemmen. Mijnwater heeft het voordeel dat de warmte gebufferd kan worden in het gangenstelsel van de mijn.

Warmte- en koudeopslag in de bodem

Andere stedelijke gebieden, waar geen mijnenstelsels gebruikt kunnen worden voor het opslaan van warmte (en koude), kunnen andere mogelijkheden inzetten zoals ondergrondse buffervaten of WKO, warmte- en koudeopslag in de bodem. Het ligt in de lijn der verwachting dat deze manieren van opslag en transport van duurzame warmte steeds vaker zullen worden toegepast. Op het moment dat de hernieuwbare, duurzame warmte uit de buffers wordt aangesproken, is er nog maar een klein beetje extra energie nodig om het in het gebouw op de gewenste temperatuur te brengen, met de juiste warmtepomp.